Waarom ik geen ‘goed zo’ zeg tegen mijn kind. (En waarom jij het ook niet zou moeten doen)

(Disclaimer: Dit stuk is niet bedoeld als aanval op ouders die juist wel op deze manier opvoeden. Er zijn 1001 manier van opvoeden en als jij een manier hebt gevonden waarin jij je prettig voelt als ouder en waarbij jij ziet dat je kinderen zich goed ontwikkelen, blijf dit vooral doen: een van de belangrijkste punten van ouderschap is oprecht handelen. Maar mocht je soms nog twijfelen waarom je eigenlijk handelt op de manier waarop je dat doet, of waarom je automatisch hetzelfde doet als je eigen ouders, dan is dit stuk misschien wel interessant voor jou om te lezen.)

Iedereen die wel eens 5 minuten in een speeltuin is geweest weet hoe vaak de Goed zo’s je om de oren vliegen. Iedereen die wel eens 5 minuten bij een puppycursus heeft gestaan ook. Daar klopt volgens mij iets niet.

Als ik rustig op een bankje zit te kijken hoe mijn zoontje aan het spelen is in de zandbak heb ik soms ook tijd om de andere kinderen eens te observeren. Een kindje schept een kuil, Goed zo!, een ander kindje springt over een emmertje Goed zo!, weer een derde kindje heeft een klein bouwwerkje gemaakt van zand Goed zo!. Als kritische ouder (en onderwijzer) ben ik heel bewust van wat ik tegen mijn zoon zeg en waarom. Hoe komt het toch dat het continu zeggen van Goed zo zo is ingebakken in onze opvoeding?

Waarom zeggen we het?

Het zeggen van Goed zo en het geven van andere bevestigende complimenten/beloningen komt bij elke ouder vanuit een goede plek: het laten merken aan je kindje dat je er bent en dat je hem ziet. Daarnaast ook het positief stimuleren van iets dat jij prettig of goed vindt, vaak in de hoop dat het daardoor vaker zal gebeuren.

En hoewel het uit een oprechte plek komt hebben veel mensen niet door dat de manier waarop we het nu massaal toepassen totaal zijn doel voorbij schiet. De Goed zo zoals we hem tegenwoordig toepassen is als een hondenkoekje geworden. Een lege bevestiging en klein schouderklopje. Als je het kind vraagt wat hij dan eigenlijk goed heeft gedaan heeft hij er vaak geen duidelijk antwoord op.

Waarom zeg ik het niet?

Net als elke ouder wil ik dat mijn kind zich competent en gezien voelt, maar ik vroeg me af of Goed zo dit doel wel bereikt. Net als in het onderwijs ondertussen is aangetoond dat een leeg compliment beter achterwege kan worden gelaten, is dat in opvoeding net zo. Onderzoek wijst uit dat lege complimenten (zoals ‘Goed zo’) of waardeoordelen (zoals ‘Dat is mooi!’ of ‘Wat ben je lief!’) de motivatie van kinderen op de lange termijn juist achteruit laten gaan. Het worden spreekwoordelijke koekjes. Kinderen verwachten ze te horen, want dan zijn ze goed bezig. Als ze het niet horen denken ze dat ze iets mis hebben gedaan of dat iets nog niet goed genoeg is. De inhoud van wat ze dan aan het doen zijn is dan even van ondergeschikt belang.

Zelf zie ik het ook terug in de speeltuin. Kinderen bouwen iets, delen iets met een kindje, doen iets, en kijken dan naar hun ouder met een blik van ‘Heb je het gezien? Deed ik het goed?’. En hoe vaker hun gedrag op die manier wordt bevestigd, hoe minder het zich op een spontane manier voor zal doen.

Uit verschillende onderzoeken blijkt ook dat kinderen minder risico’s durven te nemen en minder op een empathische manier reageren. Als ze een tekening hebben gemaakt en al gelijk horen hoe geweldig die is, zijn de kinderen die het waardeoordeel gehoord hebben veel minder geneigd om verder te tekenen en iets anders toe te voegen (want het is nu goed) dan kinderen die dat niet hebben gehoord. Die kinderen durven meer te experimenteren en dingen te tekenen die ze eerder nog niet hadden bedacht.

Kinderen die altijd te horen krijgen hoe lief ze zijn als ze delen zijn minder snel geneigd te delen als er niemand is die kijkt, omdat ze dan ook niet de bevestiging krijgen. Langzaam verplaatst de intentie van ‘ik wil met dit kindje delen omdat dit kindje er blij van wordt’ naar ‘ik wil dit delen omdat ik dan hoor hoe lief ik ben’.

Hoe dan wel?

Nu komt het verlossende woord, het kan anders, en het is nooit te laat! Je hoeft niet met een pokerface naast je kind te zitten als die aan het spelen is. Je hoeft ook niet al je enthousiasme in te houden uit angst dat je je kind op de verkeerde manier aanspreekt. Het willen veranderen van je feedback is een bewustwordingsproces. Wat je wilt bereiken is dat je de nadruk van het resultaat verplaatst naar het proces. Wat is het eigenlijk dat je goed vindt op dit moment? Moet ik nu iets zeggen of is een warme glimlach ook genoeg? Hoe zie ik mijn kind groeien? Wat doet het gedrag van mijn kind met een ander?

Dit bewustwordingsproces bestaat grofweg uit de volgende fases.

  • Fase 1: Herken dat je lege feedback hebt gegeven (Voorbeelden: Goed zo! Dat is mooi! Jij bent slim zeg.)
  • Fase 2: Ga na wat je inhoudelijk bijzonder vond aan wat je kind deed (zo ben je de volgende keer beter voorbereid op wat je zou kunnen zeggen)
  • Fase 3: Op het moment dat je van plan bent lege feedback te geven, ga na of een mondelinge reactie nu nodig is (misschien is een warme glimlach al genoeg).
  • Fase 4: Doet je kind iets waar je reactie op wilt geven, benoem het proces of de groei (Voorbeelden: Je hebt al het zand in het bakje geschept! Het is je zelf gelukt! Ik zag dat je echt genoot van het dansen. Zie je hoe blij Eva is dat je haar dat koekje hebt gegeven? Ik zie dat je een hond hebt getekend, hoe heb je dat gedaan? Je hebt heel lang volgehouden en uiteindelijk de puzzel opgelost! Enzovoort.)

Je zult merken dat je in het begin nog best veel terug komt naar fase 1, maar langzaamaan je eigen gedachteproces zult herkennen en in de loop van de tijd makkelijker naar de inhoud zult gaan.

Wat maakt dan het verschil?

Nu kan ik wel al deze tips hebben gegeven en hebben verteld wat je dan wél kan doen. Maar waarom zou je? Wat doet dit dan wel dat andere complimenten niet doen?
Een groot voordeel van deze manier van feedback/complimenten geven is het bevorderen van zelfregulatie en het vertrouwen in het eigen kunnen. Kinderen krijgen een beter beeld van hun eigen handelen en leren dat fouten maken net zo normaal is als dat iets wel gaat zoals de bedoeling was (want met deze manier van feedback is er geen goed of fout).
Kinderen voelen zich zelfverzekerder en zijn bewuster van wat hun handelingen doen met anderen (in plaats van te bedenken wat het zich zelf oplevert).
In mijn ogen zijn deze resultaten het meer dan waard om je eigen (vastgeroeste) manieren van reageren even onder de loep te nemen en misschien wat aan te passen. Je hebt in ieder geval niks te verliezen.

En als je dan toch af en toe eens vervalt in die oude Goed zo? Ach, zolang het oprecht is zal je kind er ook echt niet slechter van worden.

 

Wil je hier meer over weten? Op onderstaande websites kun je enkele van mijn bronnen vinden:

http://maryschmidt.pbworks.com/f/Perils+of+Praise-Dweck.pdf
https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-power-prime/200909/parenting-dont-praise-your-children
https://www.edutopia.org/article/troubling-side-effect-praise
https://www.psychologytoday.com/us/blog/compassion-matters/201312/are-we-overpraising-our-children
https://www.nationalezorggids.nl/jeugdzorg/nieuws/18786-kind-niet-altijd-gebaat-bij-veel-complimenten.html
https://www.parentingscience.com/effects-of-praise.html

Ook raad ik de volgende boeken aan:
‘Kinderen zijn geen puppy’s’ van Jürgen Peeters
‘Onvoorwaardelijk ouderschap’ van Alfie Kohn

7 reacties op “Waarom ik geen ‘goed zo’ zeg tegen mijn kind. (En waarom jij het ook niet zou moeten doen)”

  1. Beste Sonja,
    Ja héél goed onderwerp want het is een probleem van deze tijd. Een soort modegril waar kleine kinderen constant geprezen worden en met lieve woordjes bedekt. Hier is het vaak misselijkmakend als ze princess en zo genoemd worden. Of ze de béste van de wereld zijn… Nou ja, díe weg is best lang hoor om ergens de ‘béste’ in te worden! Stimuleren en erkennen is belangrijker dan constant loven voor ‘niks’…
    Liefs,
    Mariette

    PS Hier spreken ze ook wel over ‘the instant gratification generation…’

    1. Dag Mariëtte,
      Precies, het gaat om de kwaliteit van een compliment en de oprechtheid. Tegenwoordig worden het vaak bijna stopwoordjes en dat is zonde.
      Liefs!

  2. Ben het hier niet mee eens , ik kon als kind nooit iets goeds doen in de ogen van me vader , kreeg nooit maar dan ook nooit een compliment hoe ik ook me best deed , haalde ik voor een vak op school een 8 of een 9 dan was ik trots op me zelf maar me vader keek er naar en zei er niks van , hij vond het kennelijk heel normaal , dit en nog veel meer dingen , hebben mij zo een minderwaardigheids gevoel gegeven dat ik.tot de dag van vandaag en word dit jaar 39 nog steeds het gevoel heb dat ik niks goeds kan doen. Ik heb 2 kinderen en ik zeg hun wel dat ze het goed doen , dit geeft hun een fijn gevoel en een lach op hun gezicht .. ik meen het ook als ik het tegen ze zeg . Veel liever 100 keer goed zo zeggen , dan ze de rest van hun leven een minderwaardigheids gevoel geven wat je je heele leven achtervolgd in alles wat je doet.

    1. Dag Joyce,

      Bedankt voor je reactie! Van wat ik uit je reactie kan opmaken ben je een hele betrokken moeder. Met jouw geschiedenis en de aanpak van je vader snap ik heel goed dat je het zelf anders wilt doen en je kinderen wilt laten zien dat je ze ziet en dat je trots op ze bent! Als ik moest kiezen tussen de aanpak van je vader of die van jou zou ik ook zeker die van jou kiezen! In mijn blog bedoel ik echter zeker niet te zeggen dat je geen complimenten mag geven, dat zou inderdaad tot minderwaardigheidscomplexen of onzekerheden kunnen leiden. Gelukkig hoeft het niet alleen het een of het ander te zijn. Wat uit onderzoeken blijkt is dat een ‘lege’ goed zo minder effect heeft op een kind dan een compliment met inhoud. Dus als je kind een hoog cijfer heeft gehaald voor een toets mag je daar zeker trots op zijn en een compliment voor geven! Maar dan zou een reactie als ‘Je hebt heel lang geleerd voor die toets ook al vond je het heel lastig, en nu is het je gelukt! Je mag echt trots zijn op je doorzettingsvermogen!’ het kind een beter beeld geven van zijn prestatie tegenover alleen ‘Goed zo!’ of ‘Super!’. Hopelijk heb ik nu wat meer verduidelijkt wat ik probeer over te brengen met mijn blog. Vooral complimenten blijven geven! Je hoeft alleen nog toe te voegen wat het dan precies is wat ze goed kunnen :-).

      Groetjes,
      Sonja

  3. Hai Sonja,

    Bedankt voor je blog. Ook ik blijk een ‘goed zo-moeder’ zonder er echt bij stil te staan. Ik ga hier vanaf nu bewust mee aan de slag! ‘Goed zo’ is vooral makkelijk denk ik 🙂

    Liefs,
    Patty

    1. Hoi Patty,

      Ja het is ook vaak vanuit goede intenties dus dat maakt het ook zo dubbel! Het is zeker makkelijk en voelt in eerste instantie als juist een positieve toevoeging! Gelukkig is het redelijk snel om te buigen naar het benoemen wat er dan goed is. Mensen zijn vaak bang dat ze dan maar niks moeten zeggen, en dat voelt ook erg onnatuurlijk! Leuk dat je er wat uit hebt gehaald :).

      Groetjes!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Translate »